خصائص الوحی المبین (کتاب)

کتاب‌ «خصائص الوحی المبین فی مناقب أمیرالمؤمنین»، از مهم‌ترین آثار شمس‌الدین یحیى بن حسن بن بطریق حلى معروف به ابن بطریق (۶۰۰-۵۲۳ ق) محدث و متکلم امامى است. این کتاب شامل آیاتی است که به اعتراف علمای اهل سنت و شهادت کتب روایی آنان، در منقبت امام علی علیه السلام نازل شده است.

مؤلف

شمس‌الدین یحیی بن حسن بن بطریق حلی (۶۰۰-۵۲۳ ق)، فقیه، ادیب، محدث و متکلم امامی در قرن ششم هجری و از شاگردان ابن شهر آشوب مازندرانی بود.

فخار بن معد موسوی و محمد بن جعفر مشهدی صاحب کتاب «مزار کبیر»، از شاگردان بزرگ او هستند.

وی علاوه بر «خصائص الوحی المبین»، آثار مهم دیگری در منقبت امیرالمؤمنین (علیه السلام) از جمله «عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب إمام الأبرار»، «ابطال شبهة المتأولین لنص ولایة امیرالمؤمنین» و «المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار» تألیف کرده است.

ابن بطریق حلی سرانجام در ماه شعبان ۶۰۰ قمری در ۷۷ سالگی درگذشت.

محتوای کتاب

این اثر ارزشمند حاوى ۲۰۲ حدیث درباره مناقب حضرت علی‌ علیه‌السلام است که ضمن ۲۵ فصل تنظیم گشته و در این احادیث به آیاتى اشاره مى‌شود که بنا به اعتراف اهل سنت و شهادت منابع ایشان در شأن علی‌ علیه‌السلام نازل گشته است.

نگارش این کتاب نقطه آغازى بود، بر تألیف و تدوین آثارى در موضوع مناقب که در آنها از منابع اهل سنت در نقل و یادکرد مناقب امیرالمؤمنین علی‌ علیه‌السلام سود جسته مى‌شد. پس از نگارش این اثر، آثار متعدد دیگرى درباره مناقب آن حضرت و سایر ائمه علیهم‌السلام با استفاده از منابع مهم و معتبر اهل سنت نگارش یافت.

مؤلف کتاب اسناد و طرق خود در نقل روایات مزبور را در ابتداى کتاب ذکر مى‌کند و این خود نشان از جایگاه والا و تضلع وى در علم حدیث دارد. همچنین کثرت مشایخ و اساتید او، از احاطه به مناقب و فضائل حکایت مى‌کند.

منابع کتاب

مؤلف در این کتاب به گردآورى مناقب امیرالمؤمنین علیه‌السلام با استفاده از متون مورد اعتماد اهل سنت نظیر صحاح سته و نیز آثارى که درباره سنت پیامبر اکرم(ص) توسط آنها نگاشته شده، پرداخته است. برخی از منابعى که ابن بطریق در این اثر از آنها بهره برده، عبارتند از:

• صحیح بخاری.
• صحیح مسلم.
• مسند أحمد بن حنبل الشیبانی.
• مناقب أحمد بن حنبل، معروف به فضائل الصحابة.
• تفسیر الثعلبی، موسوم به الکشف و البیان عن تفسیر القرآن.
• الجمع بین الصحیحین، حمیدی.
• الجمع بین الصحاح الستة، شیخ رزین بن معاویة بن عمار العبدری.
• مناقب الفقیه، أبوالحسن بن علی بن محمد الطیب، معروف به ابن المغازلی الواسطی.

منابع

• ویکی نور.
• کتاب تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.

متن کتاب

خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام